اثر شیوه ی جنگل شناسی تک گزینی بر اکوسیستم راش آمیخته با استفاده از شاخص های زیستی توده و خاک

چکیده این پژوهش با هدف ارزیابی اثر اجرای شیوه ی جنگل شناسی تک گزینی بر اکوسیستم راش آمیخته با استفاده از شاخص های زیستی توده و خاک در شرق جنگل های خزری انجام شده است. به این منظور سه قطعه ی مجاور هم در جنگل آموزشی و پژوهشی دکتر بهرام نیا انتخاب شدند که دو قطعه حدود 10 سال قبل به شیوه ی تک گزینی مورد مدیریت قرار گرفته و قطعه ی سوم نیز یک قطعه بدون دخالت و به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. تعداد 15 روشنه در قطعه شاهد (بدون دخالت)، 43 روشنه طبیعی در قطعه های مدیریت شده و 44 روشنه ی مصنوعی حاصل از برش تک گزینی در قطعات مدیریت شده انتخاب شدند. در هر روشنه 5 میکروپلات یک مترمربعی یکی در مرکز روشنه و چهار میکروپلات در اطراف انتخاب شدند. در هر میکروپلات قطر یقه ی کلیه ی نهال ها ثبت شد. همچنین به منظور مطالعه ی ماکروفون خاک در روشنه ها در دو فصل تابستان و پاییز در همان پنج میکروپلات یک مترمربعی با استفاده از یک قاب فلزی 10 × 10 سانتی متر اقدام به نمونه برداری شد. با استفاده از قاب مذکور از لایه ی آلی، سپس نیمه آلی و نهایتاً لایه ی معدنی نمونه برداری شد. ماکروفون خاک با روش دستی جدا شده، تا سطح راسته شناسایی و سپس توزین شدند. نتایج نشان داد از نظر نوع گونه، گونه ی راش 62% از خشکه دارها را به خود اختصاص داده است. از نظر درجه ی پوسیدگی خشکه دارها، درجه ی پوسیدگی یک با 33% بیشترین و درجه پوسیدگی پنج با 7% کمترین بود. متوسط تعداد زادآوری در روشنه 33/2 اصله در مترمربع بود. همچنین بین سه گروه روشنه، از نظر فراوانی زادآوری در واحد سطح اختلاف معنی داری مشاهده نشد. با افزایش وسعت روشنه از تراکم زادآوری کاسته شد. اختلاف آماری معنی داری بین تنوع گونه ای زادآوری در گروه های روشنه مشاهده نشد. نتایج مطالعه ی ماکروفون خاک نشان داد که چهار راسته ی کرم های خاکی، حلزون ها، هزارپایان و صدپایان بیش از 95% زی توده ی کل را به خود اختصاص داده اند. در فصول تابستان و زمستان از نظر زی توده و فراوانی ماکروفون بین سه گروه روشنه اختلاف معنی داری وجود نداشت. مقایسات آماری شاخص های تنوع و یکنواختی ماکروفون نشان داد که بین سه گروه روشنه از نظر تنوع زیستی بین فصول تابستان و پاییز اختلاف معنی داری وجود ندارد؛ اما بین سه عمق مختلف خاک از نظر کلیه شاخص های مذکور در دو فصول اختلاف معنی داری مشاهده شد. در مجموع نتایج این پژوهش بیانگر این نکته است که از نقطه نظر زادآوری و ماکروفون خاک، شیوه ی تک گزینی بعد از گذشت حدود یک دهه از مدیریت اثرات عمده و غیرقابل بازگشتی بر اکوسیستم راش آمیخته باقی نمی گذارد. این نتایج می تواند به عنوان یک الگو در پیش بینی اثرات اجرای شیوه ی تک گزینی بر ویژگی های جنگل شناسی روشنه از قبیل وضعیت خشکه دار، زادآوری و ماکروفون لایه های مختلف خاک در توده های راش آمیخته مدنظر قرار گیرد.